Κενοτάφιο Αθανασίου Διάκου
Το έτος 1886, με πρόταση του Ταγματάρχη Ρούβαλη και αργότερα το 1889 με ενέργειες του Δημάρχου Λαμιέων Σκληβανιώτου, κατασκευάστηκε το κενοτάφιο αυτό σε ανάμνηση της τραγικής θυσίας του Αθανάσιου Διάκου, μια από τις πιο συγκλονιστικές μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Είναι ένας Γολγοθάς, δηλαδή συσσώρευση μεγάλων λίθων, που έχει στην κορυφή του μαρμάρινο Σταυρό, τον οποίο περιβάλλουν φύλλα δάφνης. Στην πρόσοψη του Γολγοθά υπάρχει η επιγραφή:
"Ούτος ο τόπος ένθα τήν 23ην Απριλίου 1821 υπό των Τούρκων ανασκολοπισθείς εμαρτύρησε υπέρ Πίστεως καί Ελευθερίας ο Αθανάσιος Διάκος."
Σε άλλη πλάκα, που τοποθετήθηκε το 1930 με τη συμπλήρωση 100 χρόνων ελεύθερης Λαμίας, ο ποιητής Κωστής Παλαμάς έγραψε τους ακόλουθους στίχους:
"Καί των ηρώων καύχημα στήν δόξα του Κυρίου Θανάση Διάκο σ΄ εφερεν ο δαρμός του μαρτυρίου, καί ενω σο`υ σπάραζε κακή φωτιά τό τίμιο σωμα τραγούδι αγγελικό φιλί σου μύρωνε τό στόμα."
Ο Αθανάσιος Διάκος επέλεξε να υπερασπιστεί τη γέφυρα της Αλαμάνας, έτσι, στις 22 Απριλίου του 1821, με 48 άντρες έδωσε μια απελπισμένη, σώμα με σώμα, μάχη. Άλλωστε, η επανάσταση στη Ρούμελη είχε ήδη ξεσπάσει και η Λιβαδειά, ελεύθερη πια, είχε σηκώσει την ελληνική σημαία στο κάστρο της, στις 4 Απριλίου του 1821. Η επιλογή του αυτή εμψύχωνε κι άλλους Έλληνες στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και έδινε χρόνο στους εξεγερμένους Έλληνες της Τριπολιτσάς, εμποδίζοντας την ενίσχυση των Τούρκων της Πελοποννήσου, με επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις. Εναντίον των εξεγερμένων της Ρούμελης, είχαν καταφτάσει ο Ομέρ-Βρυώνης και ο Κιοσέ-Μεχμέτ, επικεφαλής 8.000 πεζών και 900 ιππέων Τούρκων, με διαταγή να καταπνίξουν την επανάσταση στη Ρούμελη και στη συνέχεια να προχωρήσουν στην Πελοπόννησο, για να καταστείλουν την επανάσταση στην Τριπολιτσά. Αν και ο Διάκος αγωνίστηκε ηρωικά μέχρι τέλους, έπεσε στα χέρια των Τούρκων, αφού όπως προαναφέρθηκε τέτοιες πολεμικές αναμετρήσεις είχαν προδιαγεγραμμένη έκβαση. Οι Τούρκοι του έταξαν τιμές και αξιώματα, εάν απαρνούνταν τον αγώνα και προσχωρούσε στο τουρκικό στρατόπεδο. Ο Διάκος αρνήθηκε, απαντώντας με την ιστορική φράση : «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω» και οι Τούρκοι τον θανάτωσαν με μαρτυρικό τρόπο, παλουκώνοντάς τον, ζωντανό.
Το Κενοτάφιο βρίσκεται στον πεζόδρομο ''Καλύβα- Μπακογιάννη'', με κατεύθυνση από πλατεία Πάρκου για πλατεία Λαού, δεξιά.
